همواره یکی از مهم‌ترین چالش‌های حقوق بشری پیش روی دولت‌ها و ملت‌ها در عصر کنونی که موجبات اصطکاک جزئی و کلان آنان را با یکدیگر نیز فراهم نموده است، نحوه قرائت فرهنگ‌های متفاوت (چه از نوع مذهبی و چه ملی) از مفهوم حقوق بشر، مؤلفه‌های متنوع آن و نحوه کاربست این مفهوم در عرصه نظام بین‌الملل به‌منظور احقاق حق نوع بشر می‌باشد؛ امری که به‌منظور تعدیل آن و بالعکس، مبدل نمودن این قرائت‌های متفاوت به زمینه‌ای در جهت همکاری مشترک، بی‌تردید به پژوهش‌های متقن، مستمر و علمی از تعاریف فرهنگ‌های مختلف از مؤلفه‌های حقوق بشری و هم‌سنجی آن‌ها با قواعد هنجاری و قراردادی جهان‌شمول کنونی نیاز خواهد داشت. در همین راستا و مبتنی بر رسالت ایجابی گروه پژوهشی «چهره دیگر حقوق بشر» دانشگاه اصفهان در حوزه حقوق بشر از منظر دانشگاهی، نخستین جلسه از مجموعه نشست‌های تخصصی آنلاین با عنوان «ارزیابی مؤلفه‌های حقوق بشر از منظر پارادایم‌های فرهنگی منطقه‌ای» با همکاری «کارگروه حمایت از همبستگی» در تاریخ 21 شهریورماه 1403 برگزار گردید؛ نشستی به زبان انگلیسی که با تمرکز بر پارادایم اسلامی از ساعت 16:30 الی 17:30 به‌وقت ایران با حضور جناب آقای دکتر محمد سرکال، نماینده اسبق سازمان ملل متحد در امور اقلیت‌های عراق و فعال حقوق بشری و شماری از اساتید، دانشجویان و پژوهشگران علاقه‌مند برگزار شد.
در ابتدای این نشست، دکتر سرکال صحبت‌های خویش را با بیان هدف خود در جهت هم‌سنجی و ایجاد درک متقابل میان پارادایم اسلامی از حقوق بشر و نگرش غربی به این حقوق آغاز نمود. در همین راستا او بیان داشت که حقوق بشر در قالب کنونی‌اش، ریشه در سنت‌های غربی دارد، اما به‌مرورزمان تبدیل به یک الگوی جهان‌شمول گردیده است. دکتر سرکال سپس به شرح تاریخی شکل‌گیری مفهوم حقوق بشر پرداخت و مبتنی بر این روند، نگرش خویش مبنی بر ایجاد تدریجی اصول حقوق بشری در پرتو جنگ‌ها و درگیری‌های تاریخی را تبیین نمود.
یکی دیگر از موارد مورد اشاره ایشان، نقش حائز اهمیت پیامبر اکرم (ص) و در ادامه، شخصیت‌هایی همچون حضرت زینب (س) به‌عنوان الگویی از مبارزه با ظلم در در توسعه و تکوین مفهوم حقوق بشر مبتنی بر قواعد الهی بود. وی همچنین، تأثیرات فلسفی روشنگری غربی بر شکل‌دهی به حقوق بشر مدرن و نقش فیلسوفانی همچون امانوئل کانت و جان لاک در جداسازی دولت از مذهب و تأکید آنان بر حقوق فردی را مورد بررسی قرار داد. مبتنی بر این گزاره، دکتر سرکال در ادامه صحبت‌های خود درصدد بررسی تطبیقی و تشریح تفاوت‌های میان حقوق فردی و جمعی در دو پارادایم اسلامی و غربی برآمد. وی توضیح داد که در اسلام، مسئولیت‌ها و وظایف فرد نسبت به خود و همچنین در برابر جامعه به طور هم‌زمان موردتوجه قرار می‌گیرد؛ درحالی‌که در مدل‌ غربی، تأکید بیش از حد بر حقوق فردی می‌تواند منجر به نادیده‌گرفتن وظایف مرتبط با امور جمعی شود. در همین راستا، او به حق حمل سلاح در برخی از کشورها به‌عنوان مثالی از این مسئله اشاره کرد و بیان داشت که این حق بدون بررسی کافی از مسئولیت‌های مرتبط با این موضوع (حقوق جمعی) اعطا گردیده است.
ایشان در پایان سخنان خود نیز، چالش‌های حقوق بشر در جهان امروز همچون محدودیت‌های مرتبط با آزادی بیان را مورد بررسی قرار داد و بر وجود مشکلاتی همچون وجود نظام‌های حقوقی ناقص در اقصی‌نقاط جهان و فشارهای دولتی در جهت عدم احقاق تمام‌و‌کمال مؤلفه‌های مرتبط با حقوق فردی و جمعی تأکید نمود. همچنین، دکتر سرکال مسئله عدالت در اسلام را به‌صورت تفصیلی مورد اشاره قرار داد و تأکید کرد که عدالت در اسلام نه‌تنها به‌عنوان یک فرمان الهی شناخته می‌شود، بلکه می‌بایست با نیازهای روز جامعه نیز سازگار باشد. در نهایت ایشان تفاوت‌های اساسی در حوزه اخلاق و عزت انسانی میان پارادایم اسلامی با مدل‌ غربی را تشریح نمود.
شایان‌ذکر است که پس از پایان صحبت‌های جناب آقای دکتر سرکال جلسه پرسش‌وپاسخ این نشست برگزار گردید و ایشان سؤالات حضار را با پاسخ‌هایی تفصیلی خود همراه نمودند.

  

متن تفصیلی نشست (انگلیسی)